Izvršenje genocida u i oko Srebrenice potvrdila je pored Haškog tribunala i Suda Bosne i Hercegovine, najviša sudska instanca u sistemu Organizacije ujedinjenih nacija – Međunarodni sud pravde (ICJ) u Hagu presudom od 26. februara 2007. godine.
Rješavajući spor po tužbi Bosne i Hercegovine protiv Srbije, ovaj sud je utvrdio odgovornost Srbije zbog kršenja Konvencije o sprečavanju i kažnjavanju zločina genocida, a istom presudom direktnim izvršiocima genocida označeni su Vojska i policija Republike Srpske.
U toj presudi je utvrđeno da su "bosanski Srbi osmislili i implementirali genocid u i oko Srebrenice, kao i da je genocid počinjen u ime vlasti Republike Srpske".
Tužba je pokrenuta 1993. godine protiv tadašnje Savezne Republike Jugoslavije, a nakon raspada te države to se vodilo kao predmet BiH protiv Srbije i Crne Gore. Srebrenica je Rezolucijom Vijeća sigurnosti broj 819 od 16. aprila 1993. godine ustanovljena kao zaštićena zona UN-a.
Za genocid u Srebrenici u Haškom tribunalu osuđeni su na doživotne robije i najviši civilni i vojni dužnosnici RS-a Radovan Karadžić, prvi predsjednik RS-a i vrhovni komandant VRS-a, kao i bivši komandant VRS-a Ratko Mladić.
Proglašavajući Mladića krivim za genocid u Srebrenici, Haški tribunal je utvrdio – da je imao genocidnu namjeru da uništi Bošnjake u Srebrenici kao značajan dio zaštićene grupe, a dokaz za tu njegovu namjeru, po presudi, bila je poruka Srebreničanima da "mogu opstati ili nestati".
Presudom Mladiću, kao i drugim haškim i presudama Suda BiH, utvrđeno kako su pripadnici vojske i policije RS-a u julu 1995. izvršili napad na tada zaštićenu enklavu Srebrenicu, nakon čega je više od 7.000 muškaraca i dječaka ubijeno, a više od 40.000 žena, djece i starijih protjerano.
Prva presuda kojom je utvrđen genocid u Srebrenici bila je ona koju je Radislavu Krstiću, zamjeniku komandanta Drinskog korpusa VRS-a, izrekao Tribunal u Hagu, a koji je 2004. godine pravosnažno osuđen na 35 godina zatvora. Haški tribunal je tada konstatirao kako je zločin planiran s vrha, te da su najodgovorniji članovi Glavnog štaba VRS-a.
U presudi Krstiću navedeno je da su "za čuvanje, prijevoz i pogubljenje bosanskih muslimana angažovane jedinice VRS-a, uključujući pripadnike Zvorničke brigade te Desetog diverzantskog odreda".
- Učešće tako velikog broja jedinica pokazuje do koje je mjere proces bio isplaniran, a učešće Diverzantskog odreda pokazuje da je u tu operaciju bio direktno umiješan Glavni štab VRS-a – navedeno je u presudi.
Da je genocid u Srebrenici bio svjesno planiran dokazuje i dokument broj 283/95 od 13. jula 1995, koji je potpisao tadašnji načelnik CJB Zvornik Dragomir Vasić, a radi se o dokumentu koji je Tribunalu dostavio jedan od članova ekspertnog tima za istraživanje ratnih zločina.
Vasić je, kao svjedok Tužilaštva u Hagu, u procesu generalu Momčilu Perišiću, bivšem načelniku Generalštaba Vojske Jugoslavije, svjedočio "da je načelnik sigurnosti Glavnog štaba Vojske Republike Srpske Ljubiša Beara dobio od generala Ratka Mladića naređenje da pobije Muslimane zatočene u Bratuncu nakon okupacije Srebrenice".
Ljubiši Beari je u Hagu na suđenju za genocid izrečena kazna doživotnog zatvora, kao i Zdravku Tolimiru, načelniku Sektora za obavještajno-sigurnosne poslove Glavnog štaba VRS-a.
Pred međunarodnim sudovima i sudovima u Bosni i Hercegovini, Hrvatskoj i Srbiji osuđeno je više od 50 osoba i izrečeno više od 700 godina zatvora za zločine u počinjene u Srebrenici.
Prije 18 godina tadašnji predsjednik RS-a Dragan Čavić u TV obraćanju građanima bh. entiteta RS poručio je da "događaji u Srebrenici od 10. do 19. jula 1995. godine predstavljaju crnu stranicu srpske historije".
Bilo je to i prvo javno obraćanje nakon što je Komisija za utvrđivanje istine u i oko Srebrenice objavila izvještaj. Komisija za Srebrenicu je utvrdila da je u periodu od 10. do 19. jula 1995. godine ubijeno više hiljada Bošnjaka na način koji predstavlja teška kršenja međunarodnog humanitarnog prava te da su srpske snage izvršile naknadni zločin prikrivanjem i premještanjem tijela nastradalih.
- 16. jula 1995. godine prema utvrđenom obrascu ubijeno je između hiljadu i hiljadu i dvije stotine ljudi koji su 14. jula 1995. godine odvezeni u Pilicu. Strijeljanja su izvršena na vojnoj ekonomiji Vranjeva. Istoga dana oko 15 sati izvršena je još jedna egzekucija zarobljenih. Tada je grupa pristiglih vojnika izvela zatočene iz doma kulture u Pilici i likvidirala oko pet stotina ljudi. 16. jula 1995. godine VRS izvršio je likvidaciju više stotina zarobljenih u Kozluku - rekao je tada Čavić.